ترازوهای آزمایشگاهی یا ترازو حساس بطور کلی برای اندازه گیری وزن مواد مختلف استفاده می‌شوند، ترازو ها در طیف گسترده ای از فعالیت ها آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند که از معمول‌ترین آن‌ها می‌توان به ساخت انواع محلول‌ها اشاره کرد.
اجزا و قطعات
ترازو های آزمایشگاهی به طور کلی دارای یک صفحه مسطح برای قرار دادن ماده برای وزن کردن ، یک نمایشگر برای نمایش وزن اندازه‌گیری شده و چهار پیچ در انتهای ۴ پایه دستگاه جهت تراز کردن دقیق دستگاه بر روی سطوح مختلف هستند.
یکی از نکات مهم در استفاده از ترازو های آزمایشگاهی، محل نصب و نحوه استفاده از آن می باشد. ترازو باید بر روی یک میز مخصوص با کمترین میزان لرزش و تراز نسبت به سطح زمین باشد. همچنین گاهاً ترازو ها را در یک محفظه مخصوص به جهت خنثی کردن اثر جابجایی هوا در فشار وارده به کفه ترازو، قرار می دهند.( ترازو های با دقت یک هزارم گرم به بالا دارای یک محفظه مخصوص اطراف کفّه خود می باشند)
علاوه بر همه این ها برای افزایش عمر مفید ترازو ها، باید یک جای ثابت داشته و پس از تراز نمودن آن با تراز متر مخصوص خود ترازو، از محل مخصوص جابجا نشوند. اگرچه ترازو ها سیستم کالیبراسیون دستی یا اتوماتیک دارند اما جابجایی بیش از حد ترازو باعث بوجود آمدن خطا در دستگاه می گردد. همچنین به دلیل حساسیت بالا، روشن و خاموش کردن آن باید به شکل منظم بوده و بیش از چندین بار تعریف شده در روز انجام نگردد.
کالیبراسیون دستگاه نیز در فواصل زمانی مشخص شده، توسط متخصص انجام شود. ظروفی که از آن ها برای توزین استفاده می شود، قبل از شروع وزن کشی باید روی کفه ترازو قرار گرفته و با دکمه مخصوص روی نمایشگر صفر شود. همچنین همیشه باید به محدودیت وزنی ترازو توجه نموده و بیشتر از آن مقدار به هیچ وجه روی کفه ترازو به خصوص ترازوی حساس قرار نگیرد چرا که موجب خارج شدن دستگاه از حالت کالیبر و ایجاد خطا می‌شود.
انواع ترازو های آزمایشگاهی
ترازو های آزمایشگاهی بسته به کاربری آزمایشگاه ها، در دقت های مختلف تولید شده‌اند. دقت آن ها از ۰.۱ (یک دهم) گرم شروع شده و می تواند تا ۰.۰۰۰۰۱ (یک صد هزارم) گرم دقت داشته باشد. نامگذاری ترازو نیز بسته به دقت آن و وزن قابل تحمل آن انجام می پذیرد. به این صورت که که بسته به تعداد ارقام اعشاری که ترازو بعد از ممیز نشان می‌دهد آن را نام گذاری می‌کنند.
به ترازو آزمایشگاهی با دقت ۰.۱ گرم یک صفر، ۰.۰۱ دو صفر، ۰.۰۰۱ سه صفر، ۰.۰۰۰۱ چهار صفر و ۰.۰۰۰۰۱ پنج صفر می گویند. هرچقدر که دقت ترازو بالاتر باشد آستانه تحمل وزن آن پایین تراست. به عنوان مثال ترازو های ۲ صفر آستانه تحمل وزنی تا ۲ کیلوگرم داشته و ترازو های ۴ صفر نهایتا تا ۲۰۰ گرم را وزن می کنند. لذا در هر صورت برای مجهز کردن بخش های مختلف یک آزمایشگاه به ترازو آزمایشگاهی، ابتدا باید کاربری آن تعیین گردد.
برخی کاربردها
در بخش حیوانات آزمایشگاهی ترازویی با دقت «یک دهم گرم» یا حتی «یک گرم» می تواند تمامی نیاز های آن بخش را رفع نماید. یا در بخش محلول سازی آزمایشگاه ها که محلول ها با غلظت بالا به عنوان استوک ساخته می شوند و سپس در غلظت های کمتر تقسیم می شوند، وجود یک ترازوی دو صفر یا سه صفر کافی است.
اما در بخش های کشت باکتری یا سلول که دارو ها و محلول ها با غلظت های میکروگرم در میلی لیتر ساخته می شوند، حضور ترازو های چهار صفر الزامی است. البته باید اشاره کرد به دلیل گران بودن ترازو های دقت بالا، در بخش هایی که نیاز به ساخت محلول با غلظت بسیار پایین است، با استفاده از یک ترازوی یک صدم گرم، دارو با غلظت بالا (میلی گرم در میلی لیتر) ساخته می شود که استوک اولیه محسوب می گردد؛ سپس از استوک اولیه، محلول سازی با غلظت مورد نظر انجام پذیرفته و استوک ثانویه و نهایی ساخته می شود.